Nền kinh tế toàn cầu đang đối mặt với nhiều thách thức và xã hội đang phải thích nghi với trạng thái “bình thường mới”. Theo đó, thói quen chi tiêu của người tiêu dùng cũng đang dần thay đổi. Người tiêu dùng đang có xu hướng cắt giảm chi tiêu, ưa chuộng mua sắm trên các nền tảng điện tử, và ưu tiên sử dụng sản phẩm từ các nhà cung cấp có uy tín. Vì vậy, các doanh nghiệp cần theo dõi chặt chẽ các xu hướng này và kịp thời thích ứng để có thể duy trì tính cạnh tranh trong một thị trường biến động không ngừng.
Những thay đổi trong nhu cầu của người tiêu dùng
Cắt giảm chi tiêu không thiết yếu
Theo một khảo sát về Thói quen người tiêu dùng năm 2023 của PwC, Việt Nam là quốc gia có tỷ lệ người tiêu dùng thực hiện cắt giảm chi tiêu không thiết yếu thấp hơn so với khu vực Đông Nam Á và bình diện toàn cầu.
Bên cạnh đó, người tiêu dùng Việt Nam “ít lo lắng về tình hình tài chính cá nhân” cao hơn so với bình diện toàn cầu và Đông Nam Á (lần lượt là 25%, 14% và 13%).
Tuy nhiên, trước tình hình thị trường biến động như hiện nay người tiêu dùng Việt Nam vẫn có sự “thắt chặt chi tiêu”, đặc biệt là đối với những mặt hàng tiêu dùng không cần thiết.
Thay đổi danh mục mua sắm
Hiện nay, người tiêu dùng đang dần thay đổi thói quen mua sắm của mình. Họ thận trọng hơn trong việc chi tiêu và có xu hướng giảm tiêu thụ các mặt hàng xa xỉ, mặt hàng không thiết yếu.
Cụ thể kết quả khảo sát thu được:
- 54% người tiêu dùng dự kiến sẽ chi tiêu ít hơn cho các mặt hàng xa xỉ, tiếp đến là du lịch (42%) và mua sắm hàng điện tử (38%) do quan ngại về giá cả gia tăng.
- Kết quả cho thấy có sự “cắt giảm” trong nhu cầu tiêu dùng đối với một số danh mục sản phẩm nói chung…
- Và sẽ có sự thay đổi về nhu cầu tiêu dùng các mặt hàng trong cùng một danh mục (ví dụ: ưu tiên sản phẩm có khối lượng/ưu đãi lớn hơn để có lợi hơn).
Mua sắm trực tiếp và trực tuyến
Hình thức mua sắm trực tuyến vẫn tiếp tục chiếm ưu thế – 64% dự kiến sẽ tăng tần suất mua sắm trực tuyến. Tuy nhiên, việc mua sắm trực tiếp vẫn được đánh giá cao nhằm đảm bảo chất lượng sản phẩm.
64% dự kiến sẽ mua sắm trực tuyến thường xuyên hơn. Tuy nhiên, việc mua sắm trực tiếp tại các cửa hàng vẫn được đánh giá cao vì:
- 74% người tiêu dùng ưu tiên việc có thể kiểm tra được chất lượng sản phẩm
- 58% mong muốn được trực tiếp lựa chọn/ kiểm tra sản phẩm trước khi mua
- 40% ít lo ngại về dịch COVID-19
Mô hình làm việc linh hoạt (hybrid) đang dần thoái trào
Hình thức làm việc tại văn phòng đang trở lại là xu hướng ở Việt Nam – với 48% dự kiến sẽ quay trở lại làm việc tại văn phòng – điều này dẫn đến thay đổi trong cách thức giao dịch.
Điều này sẽ dẫn đến thay đổi trong cách vận hành của các kênh bán lẻ (ví dụ: ưu tiên tự mua sắm tiện ích và việc sử dụng các sản phẩm có sẵn tại công ty; hay giữa việc lên kế hoạch mua sắm và việc mua sắm tùy ý theo nhu cầu).
Sản phẩm bền vững có giá cao
Người tiêu dùng Việt Nam sẵn sàng chi trả ở mức cao hơn cho các sản phẩm mang tính bền vững và sản phẩm của các công ty có đạo đức kinh doanh. Điều này đòi hỏi cần có sự tái cơ cấu danh mục sản phẩm – bằng cách tự phát triển hoặc thông qua các hoạt động sáp nhập và mua lại. Và đây là yếu tố quan trọng để tăng giá thành nhằm bù đắp cho sự gia tăng chi phí và giảm biên lợi nhuận.
Quan ngại về vấn đề an toàn dữ liệu cá nhân
Người tiêu dùng đang đặc biệt quan tâm đến quyền riêng tư khi tương tác với các loại hình công ty/nền tảng như mạng xã hội, các công ty truyền thông, cổng thông tin hay hay công ty du lịch, công ty bán lẻ…
Vì vậy họ có những biện pháp cụ thể để đảm bảo an toàn thông tin cá nhân như:
- 57% không chia sẻ nhiều dữ liệu cá nhân hơn mức cần thiết
- 44% quản lý/ từ chối các điều khoản bảo vệ dữ liệu
- 40% từ chối nhân thông tin từ các công ty
Doanh nghiệp cần làm gì để thích ứng với xu hướng “bình thường mới”?
Sáu ưu tiên cần được xem xét – giúp mang lại tác động hiệu quả cao
Chiến lược tạo khác biệt
- Tập trung phát triển danh mục sản phẩm và các tính năng phù hợp nhằm đáp ứng các yêu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng.
- Chuyển dịch từ trạng thái “ứng phó” trong thời kỳ Covid sang trạng thái “dẫn đầu” để tạo tiền đề cho sự khác biệt lớn hơn.
Chú trọng các yếu tố ESG
*ESG (Environmental – Social – Governance) là một bộ tiêu chuẩn đo lường những yếu tố liên quan đến hoạt động phát triển bền vững của một doanh nghiệp. Nó bao gồm các tiêu chí về môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp.
- Tận dụng công nghệ trong việc thu thập, báo cáo và truyền thông về tính bền vững.
- Đề cao tính chân thật và minh bạch trong kinh doanh để mang lại lợi ích cho người tiêu dùng.
Tiếp cận khách hàng dựa trên dữ liệu
- Chuyển hướng tập trung từ “khách hàng” sang “người tiêu dùng”. Thiết lập các đặc quyền truy cập thông tin cho người tiêu dùng.
- Có cái nhìn sâu sắc hơn về hành vi tiêu dùng tại mỗi thời điểm khác nhau để mang đến các thông điệp và ưu đãi có hiệu quả thông qua chiến lược tiếp thị dựa trên dữ liệu.
Chuỗi cung ứng tương lai
- Đầu tư vào việc dự báo các kết quả và khả năng tác động trong bối cảnh biến động đa kênh. Qua đó, có thể đưa ra quyết định kịp thời nhằm đạt được lợi thế.
- Đưa ra các quyết định rõ ràng trong việc đổi mới, phân loại và thiết lập lộ trình tiếp cận thị trường dựa trên chiến lược tạo khác biệt.
Khuyến khích sự đổi mới
- Xác định những kỹ năng cần thiết để mang lại trải nghiệm tốt cho khách hàng. Qua đó, tổ chức các khoá đào tạo nâng cao kỹ năng cho các phòng ban.
- Khuyến khích sự đổi mới trong cách thức làm việc nhằm phá vỡ các rào cản trong việc ra quyết định và hệ thống hoá sự thay đổi một cách cấp tốc.
Chuyển đổi số để giảm chi phí
- Đầu tư năng lực số để thấu hiểu nhu cầu khách hàng, vận dụng trong quản lý hàng tồn kho nhằm mang lại hiệu quả cao hơn và khả năng phục hồi trước sự biến động.
- Đón đầu các xu hướng và dự trù chi phí từ các mô hình kinh doanh mới (ví dụ: cá nhân hoá tiêu dùng) bằng việc quản trị hệ thống dữ liệu hiệu quả.
Trên đây là những thay đổi trong nhu cầu của người tiêu dùng và những điều doanh nghiệp cần làm để thích ứng với xu hướng “bình thường mời”. Các doanh nghiệp cần tập trung cao độ và chủ động linh hoạt trong giai đoạn biến động. Điều này đòi hỏi họ phải có cái nhìn sắc bén để nhận biết sự khác biệt trên thị trường, đồng thời hiểu rõ nhu cầu mua hàng và các kênh mua sắm, lập kế hoạch và dự báo kinh doanh, thực tế chuỗi cung ứng cũng như lực lượng lao động và cơ sở hạ tầng kỹ thuật số.
